حافظههای ذخیره‌سازی در کامپیوترهای شخصی پوست‌اندازی خود را در سال‌های اخیر آغاز کرده و کارشناسان آینده‌ی حافظههای ذخیره‌سازی را ازآنِ حافظههای SSD می‌دانند. سازندگان لپ‌تاپ‌های جدید اقبال زیادی به این حافظه‌ها نشان می‌دهند و دیگر استفاده از آن مختص اولترابوک‌‌ها و لپ‌تاپ‌های گران‌قیمت نیست.
پشتیبانی از حافظههای SSD از نوع NVMe نیز در مادربردهای جدید افزایش یافته است و بوردهای اقتصادی نیز کم‌وبیش از چنین رابطی پشتیبانی می‌کنند. حافظههای SSD تنوع مختلفی دارند که عواملی مانند پشتیبانی سیستم میزبان، قیمت و کاربرد در این تنوع مؤثر است؛ اما پیش از آغاز بررسی انواع این نوع حافظه، بهتر است کمی با آن آشنا شویم.
حافظه‌ی SSD چیست؟
اصطلاحاً هارد SSD (غلط مصطلح بین کاربران) یا به‌شیوه‌ی درست‌تر حافظه‌ی SSD یا Solid-state Drive به نسل جدید حافظه‌ها اطلاق می‌شود که از تراشه‌های موسوم به NAND برای ذخیره‌ی اطلاعات استفاده می‌کنند. این حافظه‌ها برخلاف هارد دیسک‌ها کاملاً الکترونیکی هستند و همین مسئله آن‌ها را درمقایسه‌با هاردها دربرابر حرکت و ضربه مقاوم می‌کند. پیش‌از‌این در مقاله‌‌ی «تفاوت هارد دیسک و SSD»، درباره‌ی ویژگی‌های این دو نوع حافظه و انواع آن و نحوه‌ی عملکردشان به‌تفصیل صحبت کرده‌ایم.
حافظههای SSD انتخاب اول و آخر عاشقان سرعت است؛ پس اگر از زمان زیاد بوت کامپیوتر، زمان‌بربودن انتقال فایل‌ها و اجرای اپلیکیشن‌ها و حتی لودینگ طولانی بازی‌ها خسته شده‌اید، زمان آن فرارسیده است تا با خرید SSD مناسب جان تازه‌ای به کامپیوتر یا لپتاپ خود ببخشید. سرعت نوشتن و خواندن گاه تا ۱۵ برابر بیشتر از هارد دیسک‌ها و زمان دسترسی بسیار کم و مصرف اندک مهم‌ترین برتری‌های اس‌اس‌دی‌ها دربرابر هارد محسوب می‌شوند؛ البته در ظرفیت یکسان هارد دیسک ارزان‌تر است.
مهم‌ترین ویژگی‌های یک حافظه SSD خوب
چون موارد مهم و تأثیرگذار در یک حافظه‌ی SSD چندین بار و به‌طور پراکنده در طول متن مقاله ذکر شده است، بد نیست که به‌طور خلاصه نگاهی به مهم‌ترین ویژگی‌های یک SSD خوب بپردازیم: سرعت بالا، وزن سبک، مقاومت و طول عمر بالا، صدا و مصرف برق کم، خنک ماندن حین اجرا، بازدهی و عملکرد خوب و مناسب.
ارزان‌ترین حافظه SSD بازار
ارزان‌ترین SSD بازار را حافظههای اس‌اس‌دی ۲٫۵ اینچ SATA با ظرفیت‌های ۱۲۰ گیگابایت می‌توان در نظر گرفت که سرعت بیشتری نسبت‌به هاردها دارند اما همچنان از بهترین SSDها کندتر عمل می‌کنند. باوجوداین می‌توانند جان تازه‌ای به سیستم‌های قدیمی ببخشند و سرعت بوت شدن ویندوز یا باز شدن برنامه‌ها را بهبود دهند.
باکیفیت‌ترین حافظه SSD بازار ایران
اگر بخواهیم بهترین و باکیفیت‌ترین SSD بازار ایران درحال‌حاضر را نام ببریم، انتخاب‌مان محدود به چند محصول خواهد بود که می‌توان از آن‌ها به SSD سامسونگ 980 پرو و سامسونگ 990 پرو، پی ان وای مدل CS3040، ایکس پی جی مدل GAMMIX S70 و کروشال مدل P2 اشاره کرد.
بهترین برند حافظه‌ی اینترنال SSD
برندهای معتبر بسیاری در تولید حافظههای SSD اینترنال دست دارند، اما از جمله‌ی بهترین آن‌ها می‌توان به کروشیال (Crucial)، وسترن دیجیتال، سامسونگ، اس‌کی هاینیکس (SK Hynix) و پی ان وای (PNY) اشاره کرد.
بهترین حافظه‌ی SSD برای لپتاپ
پیش از خرید SSD برای لپتاپ، ابتدا باید نوع و اندازه‌ی سازگار با لپتاپ خود را پیداکنید. دومین چیزی که باید درنظر بگیرید، هدف از ارتقا حافظه‌ی و درواقع سرعت مورد نیاز شما برای حافظه‌ی SSD است. سومین عامل تأثیرگذار در انتخاب شما قیمت SSD است که نهایتاً تصمیمی شخصی خواهد بود. نکته‌ی دیگر، عمر مفید حافظههای SSD و میزان مقاومت آن‌ها دربرابر عواملی مانند ضربه، آب و گردوغبار است که معمولاً در مشخصات هر محصول عنوان شده و بهتر است با توجه به مواردی که ذکر کردیم، انتخاب هوشمندانه‌ای صورت گیرد.
از دیگر ویژگی‌های مهمی که باید قبل از خرید SSD برای لپ تاپ خود مدنظر قرار دهید، توجه‌به این مورد است که آیا SSD مورد نظر از فناوری SMART پشتیبانی می‌کند یا خیر. S.M.A.R.T به فناوری تجزیه‌وتحلیل و گزارش خودنظارتی بازمی‌گردد که یک تابع برای نظارت داخلی SSD و هارددیسک است. فناوری اسمارت با استفاده از نرم‌افزاری که به‌طور خاص برای عملکردهای آن طراحی شده است، وضعیت دستگاه‌ها را با کنترل و نظارت بر عملکرد تحت‌نظر میگیرد؛ البته اکثر SSDهای جدید از این فناوری بهره می‌برند و به‌این‌ترتیب احتمال از دست رفتن اطلاعات‌تان بسیار کم می‌شود.
SSDها فارغ از نوعشان عموماً از اجزای زیر تشکیل شده‌اند یا حداقل برخی از اجزای زیر در آن‌ها استفاد شده است:
حافظه NAND: تراشه‌ای که اطلاعات روی سلول‌های آن ذخیره می‌شوند. سامسونگ و مایکرون و توشیبا سه سازند‌ی اصلی NAND به‌شمار می‌روند. بسته به فناوری ساخت و نوع ذخیره‌سازی کدهای داده به‌ترتیب به چهار دسته‌ی زیر تقسیم می‌شوند؛
SLC: گران‌ترین نوع NAND با امکان ذخیره‌ی یک بیت در هر سلول که کمتر در محصولات خانگی دیده می‌شود. قابلیت اتکاپذیری و عمر این نوع حافظه چشمگیر است.
MLC: این نوع NAND نیز در محصولات حرفه‌ای عموماً به‌کار برد می‌شود. در محصولات سری PRO سامسونگ از چنین تراشه‌هایی استفاده می‌کند. اتکاپذیری مثال‌زدنی و عمر بیشتر این حافظه‌ها درمقایسه‌با TLC از ویژگی‌های آن است. در این نوع حافظه، از هر سلول برای ذخیره ۲ بیت اطلاعات استفاده می‌شود.
TLC: پراستفاده‌ترین نوع NAND است که تعادل مناسبی بین قیمت و عملکرد دارند. این حافظه‌ها مناسب اکثر کاربری‌های عادی و حتی حرفه‌ای نیز هستند و در هر سلول آن ۳ بیت اطلاعات ذخیره می‌شود.
QLC: ارزان‌ترین گروه از NANDها است که برای ارزان نگه‌داشتن قیمت در ظرفیت‌های حجیم استفاده می‌شود. هر سلول میزبان ۴ بیت اطلاعات است و محصولات سری QVO سامسونگ از چنین NANDهایی استفاده می‌کنند.
کنترلر: بخش مهم دیگر حافظههای ذخیره‌سازی کنترلر است که مدیریت خواندن و نوشتن روی حافظه و ارتباط با DRAM را برعهده دارد. سیلیکون موشن، فیوژن، مارول و سامسونگ برخی از سازندگان بزرگ کنترلر SSD محسوب می‌شوند. گفتنی است کنترلر نامناسب و ناهماهنگی آن با قابلیت‌های NAND و DRAM به عملکرد کلی لطمه می‌زند.
DRAM: در SSDهای بالارده و گاه میان‌رده دیده می‌شود و به‌عنوان حافظه‌ی موقت سریع باعث سرعت بیشتر فرایندهای مپینگ داده و دسترسی به آن می‌شود. برای کاربر خانگی فقدان این تراشه مشکل جدی نخواهد بود؛ اما توصیه می‌شود SSD مجهز به DRAM انتخاب کنید.
هیت‌سینک: SSD به‌عنوان قطعه‌ای ساخته‌شده از تعدادی تراشه حین عملکرد گرما تولید می‌کند و این احتمال وجود دارد که در زیر بار شدید انتقال داده ممکن است حافظه‌ها دچار تِراتِل (Throttling یا افت کارایی برای کاهش دما) می‌شوند. هیت‌سینک‌‌ها عموماً عامل تعیین‌کننده‌ای در کاهش دما محسوب نمی‌شوند؛ اما شاید به بهبود وضعیت کمک کنند.
قبل از خرید حتماً باید به اینترفیس حافظه SSD توجه کنید. حافظههای مرسوم بین کاربران عموماً به نوع SATA و NVMe (حافظههای مبتنی‌بر PCIe) تقسیم می‌شوند. سرعت بسیار زیاد درگاه PCIe باعث شده است تا حافظههای مبتنی‌بر آن بسیار سریع‌تر از نمونه‌های SATA باشند.
برخی مادربردها ۲ لین (به‌عبارتی X2) و برخی مدل‌های پیشرفته‌تر با چیپست‌های قوی‌تر از ۴ لِین (به عبارتی X4) نسل سوم رابط PCIe برای انتقال اطلاعات حافظه‌ی ذخیره‌سازی بهره می‌برند. حتماً پیش از خرید حافظه به این نکته دقت کنید که حافظه‌ی شما با لین‌های درنظر‌گرفته‌شده در مادربرد همخوانی داشته باشد.
این یعنی ممکن است شما حافظه‌ای سریع NVMe با پشتیبانی از ۴ لین بخرید؛ اما مادربرد شما تنها ۲ لین برای انتقال داده ازطریق PCIe داشته باشند. در این حالت، نصف سرعت اعلامی سازنده را تجربه خواهید کرد. عموماً درگاه حافظه M.2 در مادربرد هم از حافظههای M.2 SATA و هم M.2 NVMe پشتیبانی می‌کند؛ اما حتماً به این مسئله نیز قبل از خرید توجه کنید.
